در موتور یک خودرو، با توجه به وجود انواع مختلف نیروها، نیاز به سیستم های مختلف روانکاری می باشد. در حالت کلی می توان نیروهای مکانیکی بین قطعات را به دو دسته اصلی نیروهای دورانی-فشاری و نیروهای مالشی تقسیم نمود. نیروی دورانی-فشاری در قطعاتی مانند میل لنگ و میل سوپاپ به وجود آمده و نیروی مالشی در مناطقی مانند سیلندر-پیستون و یا سوپاپ با گیت وجود خواهد داشت. مجموعه سیلندر و پیستون به دو طریق روانکاری می گردند. در حالت اول روغن از طریق مجرای تعبیه شده روی شاتون، به جداره سیلندر رسیده و در حالت دیگر با پاشش روغن توسط محورهای لنگ میل لنگ این کار انجام می شود. در نهایت روانکار با ایجاد لایه ای مناسب بین رینگ پیستون و جداره سیلندر علاوه بر جلوگیری از تماس مستقیم سطوح، از فرار گازهای متراکم درون محفظه احتراق جلوگیری کرده و سپس توسط رینگ روغن جاروب شده و به کارتر می ریزد.
از طرف دیگر، سیستم روانکاری در قطعاتی مانند میل لنگ و میل سوپاپ با روش مذکور متفاوت بوده و با توجه به نوع محورها و یاتاقان ها از نظر تحرک روانکاری انجام می گیرد. یاتاقان های ثابت میل لنگ روی محور اصلی آن قرار گرفته و توسط مدار اصلی روغن تغذیه می شوند. در حالی که یاتاقان های متحرک محور لنگ از طریق کانال هایی که از محورهای ثابت به آن ها می رسد، روانکاری می شوند. نکته بسیار مهم که در ارتباط با روانکاری یاتاقان و میل لنگ وجود دارد، سرعت چرخش (دور) میل لنگ درون یاتاقان می باشد. در ابتدای استارت هنگامی که دور موتور صفر است، میل لنگ روی یاتاقان تکیه کرده و به تدریج با افزایش سرعت گردش میل لنگ (با توجه به لقی بین یاتاقان و میل لنگ) روغن به زیر محور میل لنگ کشیده شده و آن را بلند می کند. بنابراین هرگز نباید اجازه داد که دور موتور از حد معینی به خصوص تحت بار زیاد کمتر شود که با انتخاب دنده مناسب و سنگین می توان این مسئله را حل کرد.
از نکات دیگر در ارتباط با روانکاری میل لنگ، نشت روغن از انتهای میل لنگ و ورود آن به قسمت فلایویل و صفحه کلاچ است که برای جلوگیری از این امر از کاسه نمد استفاده می گردد. به همین دلیل بازرسی و تعویض کاسه نمدها در صورت لزوم، از عوامل موثر در عملکرد صحیح صفحه کلاچ و فلایویل می باشد.
انواع سیستم های روغنکاری موتور در خودروهای درون سوز
مجموعا دو سیستم اصلی برای روغنکاری موتورها وجود دارد:
1) تصفیه بخشی از جریان یا جریان فرعی By Pass or Part Flow System: در این روش بخشی از جریان روغن خروجی از پمپ (حدود % 10) از فیلتر روغن می گذرد. در واقع این مقدار جریان از اضافه روغنی که به کارتر روغن باز می گردد، گرفته می شود و یا از راهگاه ورودی به رگلاتور فشار روغن مسیر روغنکاری گرفته می شود. در این سیستم روغن تصفیه شده به کارتر باز می گردد و مستقیما به قسمت های مورد نیاز برای روغنکاری نمی رود.
2) تصفیه کامل جریان Full Flow System: در این روش کل روغن خروجی از پمپ روغن می بایست قبل از رسیدن به نقاط مورد نیاز برای روغنکاری یکبار از فیلتر بگذرند. لذا این فیلتر می بایست مقاومت کمی را بر سر راه جریان عبوری روغن بوجود آورد، همچنین باید بتواند کلیه ذرات مضر برای موتور و قطعات آن را از جریان جدا نماید البته در ساختار فیلترهای این سیستم برای اطمینان از رسیدن روغن کافی برای روغنکاری حیاتی موتور، درون فیلتر یک سوپاپ اطمینان قرار می دهند تا در صورت کیپ شدن و افت فشار روغن در خروجی فیلتر اجازه عبور روغن بدون گذر از فیلتر را فراهم نماید. معمولا این سوپاپ در فشار بین Psi 8 تا Psi 12 در مصارف عادی و Psi 22 در مصارف مسابقه ای عمل می نمایند تولید کنندگان موتور بر این باورند که رسیدن روغن کثیف به موتور بهتر از نرسیدن روغن به یاتاقان ها می باشد و به همین دلیل این سوپاپ اطمینان را تعبیه کرده اند.
توجه: در خودروهای سنگین جدید با موتور دیزل از ترکیب دو سیستم فوق استفاده می کنند، در این سیستم میزان تصفیه روغن به شکل چشمگیری بالا رفته و طول عمر فیلتر و روغن موتور بسیار بالا می رود.
جهت اطلاع از روغن های موتور و فیلترهای روغن موجود در فروشگاه کارن کار به لینک های زیر مراجعه نمایید: