فکر می کنید چقدر اهل برنامه ریزی هستید؟ آیا تا به حال برای انجام برنامه های خود زمانبندی داشته اید؟ همان طور که می دانید هر چه زمانبندی شما دقیق تر باشد، در انجام وظایف خود موفق تر خواهید بود. موتور خودرو هم برای انجام وظایف خود به یک زمانبندی دقیقی نیاز دارد. چنانچه این زمانبندی درست نباشد، سیکل احتراق در سیلندرها به درستی انجام نمی شود و خودرو به حرکت در نمی آید. در واقع طی یک چرخه چهار مرحله ای در موتورهای بنزینی که میل لنگ شروع به چرخش می کند باید همه مراحل در زمان مشخص خود انجام شوند. اینجاست که با قطعه ای از موتور به اسم تسمه تایم یا تسمه تایمینگ آشنا می شوید که وظیفه آن تنظیم زمانبندی عملکرد موتور است.

تسمه تایم قطعه ای از موتور خودرو

تسمه تایم یک قطعه پلاستیکی است که به عنوان رابط میان میل لنگ و میل سوپاپ (میل بادامک) شناخته می شود. تنظیم این تسمه به گونه ای است که با چرخش میل لنگ، میل سوپاپ را نیز می چرخاند و باعث حرکت سوپاپ ها نیز می شود. تسمه تایم جزئی از قطعات موتورهای احتراق داخلی محسوب می شود. زنجیر تایم قبل از تسمه تایم مورد استفاده قرار می گیرد.

برخی استفاده از تسمه تایم را مربوط به سال 1945 می دانند. اما تقریبا 17 سال بعد یعنی در سال 1962 یک خودرو با تسمه تایم به شکل انبوه تولید شد. "گلاس 1004" یک خودروی آلمانی بود که با میزان زیادی با تسمه تایم تولید شد.

بعد از آلمانی ها، آمریکایی ها بودند که از این قطعه استفاده کردند. بعد از چهار سال یعنی در سال 1966 یک شرکت خودروسازی آمریکایی به اسم پونتیاک از تسمه تایم جهت تولید پونتیاک تمپست استفاده کرد. در همان سال بود که شرکت خودروسازی انگلیسی واکسول هم در طراحی و ساخت موتورهایش از این قطعه استفاده کرد. این گونه بود که رفته رفته استفاده از تسمه تایم در ساخت موتور اتومبیل به کار گرفته شد.

نحوه عملکرد تسمه تایم

چرخه 4مرحله ای موتورهای احتراق داخلی عبارت است از:

1) مرحله مکش: پیستون در داخل سیلندر به سمت پایین رفته، سپس سوپاپ هوا باز می‌شود و مکش ایجاد شده به وسیله حرکت رو به پایین سیلندر باعث مکش مخلوط سوخت و هوا به داخل سیلندر می گردد.

2) مرحله تراکم: پیستون در داخل سیلندر به سمت بالا حرکت می کند، سوپاپ هوا بسته و مخلوط سوخت و هوا کمپرس می‌شود.

3) مرحله توان:  اکنون شمع جرقه می‌زند و مخلوط سوخت و هوا منفجر می‌شود. پیستون به پایین رانده شده و همزمان سوپاپ دود باز می‌شود.

4) مرحله تخلیه: پیستون به طرف بالا می‌آید و دود از محل سوپاپ دود خارج می‌شود.

در مرحله 4 است که زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپ هوا و سوپاپ دود توسط تسمه تایم انجام می شود. در حقیقت حرکت میل‌لنگ به میل سوپاپ (میل بادامک) را تسمه تایم منتقل می کند. تسمه تایم با هماهنگ سازی سرعت چرخش میل‌لنگ با میل سوپاپ، زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را تنظیم می‌کند. به میل‌سوپاپ، میل بادامک هم می گویند که معمولا در سر سیلندر اتومبیل گذاشته می شود، با این حال در برخی از اتومبیل‌ها، سازندگان خودرو جای دیگری از موتور را به این قطعه اختصاص می دهند.

اکنون که با کار تسمه تایم آشنا شدید. می دانید که باز و بسته شدن سوپاپ ها را تنظیم می کند. بنابراین هر گونه لغزش آن روی فولی متصل به میل‌لنگ یا میل سوپاپ باعث ایجاد مشکل در عملکرد موتور خودرو می‌شود.

به همین خاطر روی تسمه تایم دندانه‌هایی تعبیه شده است که روی فولی‌های دندانه‌دار قرار می‌گیرد و از این طریق هیچ کونه لغزشی ایجاد نمی شود. همین دندانه ها باعث می شوند که نصب تسمه تایم به سادگی تسمه های دیگر نباشد. توجه داشته باشید که اگر چند دندانه جا به جا قرار گیرد و یا در محل درست خود نباشند، آسیب جدی به موتور خودرو وارد می شود. پس انجام این کار را به هر کسی نسپارید و حتما به یک تعمیرکار ماهر مراجعه نمایید. جالب است بدانید که در موتورهای چهارزمانه، به ازای هر دو دوری که میل‌لنگ می‌چرخد، میل‌ سوپاپ یک دور خواهد چرخید که تسمه تایم وظیفه هماهنگی آن را بر عهده دارد.

زمان تعویض تسمه تایم

واضح است که همه خودروها زمان مشخصی برای تعویض تسمه تایم خود دارند. این زمان توسط کارخانه سازنده خودرو تعیین شده و در کاتالوگ آن چاپ می شود. زمان تعویض تسمه تایم ممکن است بر حسب گذشت زمان به طور مثال 2 سال و یا پیمایش خودرو مثلا 60 هزار کیلومتر باشد. این اعداد به کیفیت تسمه تایم نیز بستگی دارد. مثلا شرکت فورد برای برخی از محصولات خود، زمان تعویض تسمه تایم را بعد از 160 هزار کیلومتر اعلام کرده است.

نکته: اگر قصد خرید یک اتومبیل دسته دوم را دارید. نمی توانید میزان کارکرد تسمه تایم را تشخیص دهید و برای این منظور باید به یک کارشناس خبره مراجعه نمایید. پس قبل از اقدام به خرید از یک کارشناس خودرو کمک بگیرید.