روغن موتور نقش اساسی در عملکرد موتور، افزایش کارایی  و بالا بردن عمر موتور ایفا می کند. بنابراین لازم است بدانید که روغن موتورها براساس کیفیت و فناوری ساخت، سطوح کیفی متفاوتی دارند. روغن موتور استاندارد، کارایی بسیار بالایی نسبت به روغن موتور فاقد استاندارد دارد. به همین دلیل در ادامه به بررسی سطح کیفیت روغن موتورها می پردازیم.

استاندارد سطح کیفی روغن موتور

در دنیا طبقه بندی های گوناگونی برای روغن موتور براساس کیفیت و فناوری ساخت وجود دارد که در این مقاله آنها را به شما معرفی خواهیم کرد. این طبقه بندی ها عبارتند از:

استاندارد سطح کیفی روغن موتور  API

کلمه‌ی (API) مخفف عبارت (American Petroleum Institute) بوده و به معنی موسسه‌ی نفت امریکا است.

استاندارد اروپایی سطح کیفی روغن موتور ACEA

کلمه ACEA مخفف Association des Constructeurs Européens d’Automobiles انجمن سازندگان خودرو اروپا می باشد که در سال 1996 جایگزین استاندارد سازندگان خوروی بازار مشترک اروپا CCMC گردید. طبقه بندی سطح کیفی روغن موتور براساس استاندارد ACEA در سه گروه زیر قرار می گیرد.

 A/B برای موتورهای بنزینی و دیزلی خودروهای سواری و وانت ها

C  خودروهای دیزلی و بنزینی سازگار با مبدل های کاتالیستی (اگزوز بهبود یافته)

E  خودروهای دیزلی سنگین

در بیان سطوح کیفی روغن موتور براساس استاندارد ACEA بعد از حروف عدد می آید مانند: A3/B3 و C1 و C2.

استاندارد سطح کیفی روغن موتورسیکلت JASO

کلمه JASO مخففJapanese Automotive Standards Organization  سازمان استاندارد خودرو ژاپن می باشد. استاندارد JASO مخصوص سطح کیفی روغن موتورسیکلت ها می باشد. سطوح کیفی روغن موتورسیکلت براساس استاندارد JASO عبارت است از FB و FC و FD.

استاندارد سطح کیفی روغن موتور   ILSAC

کلمه ILSAC مخفف عبارت International Lubricant Standardization and Approval Committee سازمان بین المللی استاندارد و کمیته تایید (کیفیت) روانکارها است. این سازمان از سال 1994 پس از آنکه خودروسازان از عدم سرعت کافی در تدوین استانداردهای روز روغن موتور ناراضی بودند، در زمره موسسات بررسی تعریف و تایید سطوح کیفیت روغن های موتور بنزینی فعالیت خود را آغاز نمود و درحال حاضر برخی سازندگان خودروها در دفترچه های جدید راهنمای خودرو، سطح کیفی روغن موتور مناسب خودرو را براساس استاندارد ILSAC را ذکر می‌ نمایند. همچنین تولیدکنندگان روغن موتور سطح کیفی روغن موتور تولید شده را براساس استاندارد ILSAC بر روی بسته بندی روغن موتور ذکر می نمایند. روغن موتور در طبقه بندی ILSAC از GF-1 تا GF-6 می باشد. لازم به ذکر است در استاندارد ILSAC علاوه بر کیفیت روغن موتور، گرانروی روغن موتور نیز لحاظ می گردد.

استانداد سطح کیفی روغن موتور MIL-L

کلمه MIL-L مخفف MILitary Lubricant روغن موتور و روانکارهای مربوط به کاربردهای نظامی می باشد. برخی از سطوح کیفی این استاندارد عبارت است از MIL-L46152A و MIL2104D و MIL-L2104A و MIL-L2104B و MIL-L2104C و MIL-L45199B و MIL-L46115 و MIL-L2104.

البته طبقه بندی های متعدد دیگری نیز برای سطح کیفی روغن موتور وجود دارد که عمومیت ندارند. مانند طبقه بندی شرکت فلکس واگن (VW)، شرکت مان (MAN)، مرسدس بنز و ماک. در بیشتر کشورها و کشورعزیزمان ایران از بین طبقه بندی های بالا مرسوم ترین API بیش از همه به عنوان استاندارد سطح کیفی روغن موتور رایج می باشد.

طبقه بندی روغن ها

در صنعت روانکاری به منظور شناخت و کاربرد صحیح روغن ها از دو گونه طبقه بندی استفاده می شود:

1. طبقه بندی روغن بر اساس درجه گرانروی
2. طبقه بندی روغن بر اساس سطوح کارایی با استانداردهای مربوطه

طبقه بندی روغن های موتوری

الف) طبقه بندی روغن های موتور بر اساس گرانروی (درجه بندی SAE)

گرانروی یکی از مهم ترین فاکتورهای روانکاری است که تا قبل از بوجود آمدن سیستم های طبقه بندی بر اساس سطح کارایی تنها پارامتر انتخاب روغن بوده است. انجمن مهندسین خودرو (Society of Automotive Engineers)  که مخفف آن SAE می باشد، اساس تقسیم بندی خود را که در جدول 1 آمده است، بر پایه گرانروی بنا نهاده است. در این سیستم طبقه بندی دو گروه از درجه های گرانروی مورد استفاده قرار می گیرند که یک گروه دارای حرف W بوده و گروه دوم بدون حرف W می باشند. سری درجه هایی که به همراه حرف W (مخفف Winter) مشخص شده است برای استفاده در دماهای پایین در نظر گرفته شده و بر اساس حداقل گرانروی ظاهری در دماهای زیر صفر و یک حداقل گرانروی سینماتیک در دمای 100⁰C طبقه بندی می شوند. درجه هایی که فاقد حرف W باشند برای کار در دماهای بالا و برحسب محدوده گرانروی در 100⁰C و یک حداقل گرانروی در دمای 150⁰C تحت نیروی بر شی برابر 10^-6S^-1 درجه بندی شده اند.

روغن های مالتی گرید یا چند درجه ای در این سیستم به روغن هایی اطلاق می شوند که اساسا روغنی با پایه سبک هستند که توسط مواد بهبود دهنده گرانروی (Modifier Viscosity) شرایط لازم جهت روانکاری در دماهای بالا و پایین را ایجاد می کند. این روغن در دماهای پایین، گرانروی روغن Wدار و در دمای بالا ویژگی های روغن بدون W را داراست. مانند روغن SAE10 W30 که در دماهای پایین گرانروی روغن 10W و در دماهای بالا مشخصات روغن SAE 30 را دارد.

سیستم طبقه بندی SAE فقط برای انتخاب مناسب درجه روغن موتور با توجه به شرایط دمای محیط و دمای موتور مورد استفاده قرار می گیرد. این سیستم طبقه بندی هیچ اطلاعاتی در خصوص کارایی و قابلیت مصرف در موتورهای مختلف در اختیار مصرف کننده قرار نمی دهد.

ب) طبقه بندی روغن های موتور بر اساس سطوح کارایی

1. API

انجمن نفت آمریکا (America Petroleum Institute)   که به اختصار API نامیده می شود کارایی روغن های موتوری را به دو گروه تقسیم کرده است.

روغن موتور بنزینی با حرف S (Service Station) و روغن های موتور دیزلی با حرف C (Commercial) مشخص شده است که سطح کارایی هر یک از روغن های این دو گروه بوسیله حروف الفبا که بعد از حرف S یا C نوشته می شود، مشخص می شود.

2. ILSAC

ILSAC مخفف عبارت International Lubricant Standardization and Approval Committee و به معنای سازمان بین المللی استاندارد و تایید کیفیت روانکارها می باشد. این سازمان از سال 1994 در گروه سازمان های بررسی، تعریف و تایید سطوح کارایی روغن های موتور بنزینی قرار گرفته است و برچسب تایید کارایی API را برحسب تعاریف ILSAC نیز روی بسته بندی های روغن موتور برای انتخاب روغن مشخص می کند.

3. CCMC

[Committee des Contructeurs d’ Automobile de March Commun]

کمیته تولید کنندگان بازار مشترک که مخفف آن CCMC است، یکی دیگر از سازمان هایی است که سیستمی برای طبقه بندی روغن های موتور ارائه کرده است. در این سیستم روغن ها به سه گروه عمده بنزینی با حرف G مخفف Gasoline با اعداد از یک تا پنج و موتورهای دیزل خودروهای سنگین با حرف  D مخفف Diesel با اعداد یک تا پنج و گروه سوم خودروهای سواری با موتور دیزل با حرف PD در دو سطح 1 و 2 تقسیم شده اند که خلاصه ای از آنها در جدول 2 دیده می شود.

قابل ذکر است CCMC بعدها به ACEA تبدیل شده است که مخفف اصطلاح Association des Contructeurs Europeen d’ Automobiles می باشد.

4. MIL-L-…:

ارتش آمریکا یکی از قدیمی ترین مراکزی است که برای روغن ها، سطوح کارایی مختلفی را تعریف کرده است. اگر چه این تعاریف در ابتدا برای خودروهای نظامی بوده است، اما به تدریج برای سرویس دهی به خودروهای غیرنظامی نیز مورد استفاده قرار گرفت. در این تقسیم بندی MIL-L-… مخفف اصطلاح Military Lubricants است و با اعداد و حروف الفبای انگلیسی همراه است که با یک عدد ثابت، تغییر حروف الفبا به مفهوم افزایش سطح کارایی در یک گروه خاص می باشد. مانند:

5. سایر طبقه بندی های مهم:

سازندگان خودرو (Original Equipment Manufacturer) OEM نیز براساس آزمایش های خاص که برخی مواقع آزمایش های میدانی (Field Test) نیز شامل آنها می شوند، سطوح کارایی خاصی برای مصرف در خودروهای تولیدی خود معرفی می کند.

 

شرکت ولوو	VDS, VDS2, VDS3
شرکت ماک	EOK, EOK2
شرکت فولکس واگن	VW(50000) VW(50500) VW(50101/505000)
شرکت مرسدس بنز	MB

 

تمامی سازندگان موتور برای خودروهای سواری و تجاری و یا موتورهای صنعتی متناسب با نیاز، حداقل یک سطح کارایی برای روغن موتور در نظر می گیرند که در کتابچه راهنمای استفاده از خودرو و یا کاتالوگ ماشین آلات صنعتی آن را معرفی می کنند. از طرفی کلیه تولید کنندگان معتبر روغن موتور، سطوح کارایی محصولات تولیدی خود را مشخص می نمایند. بنابراین کافی است که مصرف کننده با مراجعه به دفترچه راهنما، از سطح کارایی روغن مورد نیاز موتور مطلع شود و با تهیه روغن مورد نظر از هزینه های تعمیر به دلیل از کار افتادن موتور در اثر استفاده از روغن نامناسب جلوگیری نماید. این عمل نه تنها به نفع خود مصرف کننده است، بلکه باعث جلوگیری از هدر رفتن منابع ملی و خروج ارز از کشور نیز می شود.

جهت اطلاع از روغن های موتور و فیلترهای روغن موجود در فروشگاه کارن کار به لینک های زیر مراجعه نمایید:

روغن های موتور موجود در فروشگاه کارن کار

فیلترهای روغن موجود در فروشگاه کارن کار