برای آنکه کاربراتورها بتوانند در شرایط گوناگون به نیازهای موتور پاسخ دهند. باید سیستم هایی نسبت هوا و سوخت را متناسب با شرایط مختلف کار موتور تنظیم نمایند. این مدارها عبارت اند از:
- مدار هوا
- مدار شناور
- مدار دور آرام
- مدار اصلی
- مدار سوخت کمکی
- مدار شتاب
- مدار ساسات
مدار شناور
این مدار شامل دریچه ی (سوپاپ) ورودی، شناور و پیاله سوخت است. وظیفه ی این سیستم تامین و تنظیم سوخت در مخزن (پیاله) سوخت کاربراتور است. درون پیاله ی سوخت مسیر سوخت رسانی به مدارهای مختلف کاربراتور قرار دارد.
اگر سوخت در پیاله ی سوخت در بیشتر از اندازه معینی باشد به غنی شدن و بالا رفتن مصرف سوخت و سرریز شدن (فلوت کردن) کاربراتور منجر می شود. اگر سوخت در پیاله ی کمتر از اندازه ی معین باشد باعث رقیق شدن مخلوط-هوا می گردد، که ضمن کاهش قدرت، موتور داغ می کند.
طرز کار مدار شناور
در پیاله سوخت کاربراتور شناوری قرار دارد که اهرم آن سوپاپ مخروطی (سوزنی) ورود سوخت به پیاله را به حرکت در می آورد. لوله ی خروجی پمپ سوخت به مجرای ورودی سوپاپ مرتبط است و سوخت از طریق این سوپاپ وارد پیاله می شود، وقتی این پیاله خالی باشد شناور در سطح پایین تری واقع می شود و سوزن سوپاپ در حالت باز قرار می گیرد و سوخت وارد پیاله می شود تا پیاله پر شود، با پر شدن پیاله، شناور به سمت بالا حرکت می کند و سوپاپ مخروطی آن مجرای ورودی را می بندد. سطح مطلوب سوخت در پیاله بوسیله ی علامت گذاری کارخانه ی سازنده مشخص شده است. در برخی از کاربراتورها، دریچه ای شیشه ای برای روئیت ارتفاع سوخت وجود دارد و توسط آن درستی کار شناور قابل کنترل است. یک مجرا بالای پیاله را به هوای آزاد مرتبط می سازد.
مدار دور آرام
این مدار از ژیگلور اصلی در کف پیاله ی کاربراتور شروع می شودو سپس به ژیگلور سوخت دور آرام می رسد. در این مرحله سوخت و هوا مخلوط می شوند و به کانال زیر دریچه ی گاز هدایت می گردند.
هنگامی که در دور آرام موتور دریچه ی گاز بسته است هوای بسیار کمی از ونتوری می گذرد، در نتیجه مکش و نتوری به اندازه نیست که سوخت از نازل اصلی پاشیده شود. سیستم دور آرام مخلوط هوا-سوخت را برای کار موتور در هنگام بسته بودن دریچه ی گاز تامین می کند. مکش پیستون ها از زیر دریچه ی گاز و مجرای دور آرام هوا و سوخت را از مجرای دور آرام به درون سیلندر می کشد. در مسیر خروج سوخت دور آرام، پیچ برنجی کوچکی با نوک مخروطی و یک فنر تثبیت کننده وجود دارد.
این پیچ مانند یک سوپاپ مقدار مخلوط سوخت و هوا را کنترل می نماید و مخلوز را از زیر دریچه ی گاز به موتور ارسال می کند. در بعضی از کاربراتورها ژیگلور برقی (سوپاپ برقی) مدار دور آرام را کنترل می کند تا موقع خاموش کردن موتور مدار دور آرام سریعا بسته شود و موتور متوقف گردد.
مدار اصلی
مدار اصلی از ژیگلور اصلی در کف پیاله ی کاربراتور شروع می شود و پس از مخلوط شدن با هوا در دهانه ی ونتوری پاشیده می گردد. این مدار را می توان به دو مدار (سیستم) تقسیم نمود:
الف) مدار نیمه بار: هنگامی که دریچه ی گاز کمی باز می شود، لبه ی دریچه ی گاز از نازل دور آرام بالاتر می رود و فشار به نازل درون ونتوری و نازل دیگری بالای دریچه (نازل دور کم) گاز منتقل می شود و مقداری سوخت از طریق مدار اصلی ارسال می گردد. به این ترتیب مخلوط مناسبی برای ایجاد احتراق مطلوب تامین می شود.
ب) مدار تمام بار (قدرت): هنگامی که دریچه ی گاز به اندازه ی کافی باز شود، لبه ی بالایی آن از نازل های دور آرام و دور کم فاصله می یابد و از این مسیرها سوخت خارج نمی شود. زیرا اختلاف فشار در بالا و پایین دریچه ی گاز کم می شود.
اما هوای بیشتری از ونتوری می گذرد و به تخلیه ی سوخت بیشتری از طریق مجرای پاشش سوخت در ونتوری (اصلی) منجر می شود و ژیگور اصلی وظیفه ی سوخت رسانی را به عهده می گیرد.
مدار سوخت کمکی
برای حرکت با سرعت نسبتا زیاد و با توان کامل، مخلوط هوا و سوخت باید غنی باشد، سیستم سوخت کمکی این مخلوط را غنی می سازد. این سیستم به صورت های مکانیکی، مکشی یا الکتریکی در انواع کاربراتورها وجود دارد.
مدار شتاب
هنگامی که دریچه ی گاز باز می شود (فشرده شدن پدال گاز) تا خودرو شتاب پیدا کند، هوای ورودی به کاربراتور به طور ناگهانی افزایش می یابد. اگر بلافاصله سوخت اضافی تامین نشود، مخلوط هوا-سوخت رقیق شده موتور مکث می کند. در این حالت ممکن است شعله پس بزند یا موتور خاموش شود. برای رفع این نقص، یک پمپ برای لحظه ای همزمان با فشار بر پدال گاز فعال می گردد و سوخت اضافی به لوله ی کاربراتور ارسال می کند. مدار شتاب از کف پیاله و ژیگلور اصلی شروع می شود و از طریق یک سوپاپ یک طرفه به سمت پمپ می رود و با فعال شدن پمپ، از طریق سوپاپ خروجی بالای دهانه ی ونتوری، سوخت را می پاشد.
مدار ساسات
برای راه اندازی موتور سرد، کاربراتور باید مخلوطی بسیار غنی به موتور برساند. در این حالت باید سوخت بیشتری موجود باشد تا مقدار کافی از آن تبخیر و مخلوطی احتراق پذیر تولید شود. در کاربراتورهای ونتوری ثابت دریچه ای در بالای دهانه کاربراتور قرار گرفته است. که با بسته شدن آن، جریان هوا کم می شود و مکش کاربراتور در هنگام راه اندازی و کارکرد موتور سوخت کافی را تامین می کند.
کنترل باز و بسته شدن دریچه ی ساسات در مکانیزم های دستی، خلئی ترموستاتیکی با المان الکتریکی، حرارتی و ترموستاتیکی و کنترل الکترونیکی با اتکا به تغییر درجه ی حرارت موتور امکان پذیر است.