گریس یک فرآورده نیمه سیال تا جامد می باشد که از توزیع تغلیظ کننده جامد در روانکار مایع ساخته می شود. گریس ها و روغن ها دارای اهداف مشابهی برای به حداقل رساندن اصطکاک و فرسایش بین سطوح متحرک می باشند. مزایا و محاسن گریس نسبت به روغن ها در ادامه بحث مورد بررسی قرار می گردد، اما دو نقطه ضعف آن یعنی عدم خنک کنندگی و نداشتن خاصیت پاک کنندگی باعث محدودیت در بکار گیری گریس ها می شود. تاکنون تعاریف متعددی برای گریس داده شده که عمده ترین آن ها عبارتند از:

گریس ماده ای است جامد یا نیمه جامد که از مشتقات نفتی و صابون (یا ترکیب چند صابون) با یک پر کننده یا بدون پرکننده (Fillers)، تشکیل یافته و دارای کاربرد برای مصارف خاص است. گریس ماده ای است جامد و یا نیمه جامد که از ترکیب یک پرکننده (Thickener) در داخل روغن ساخته شده است. البته سایر مواردی که بتواند بر خاصیت آن بیفزاید نیز در آن ممکن است بکار گرفته شود. گریس ماده روانکاری است که در ساختار آن از پر کننده استفاده شده تا بتواند به قطعات متحرک چسبیده و تحت نیروی جاذبه و یا فشار کارکرد از قطعه جدا نشود. گریس، یکی از مهمترین روانکارهایی است که بعد از روغن ها بیشترین مصرف را در جهان به خود اختصاص می دهد (در حدود 4 درصد). تشریح فرمولاسیون، چگونگی ساختار و کاربرد این روانکار، مجموعه ای از علوم گوناگون شامل بخش های وسیعی از علم فیزیک، شیمی و مهندسی شیمی را دربرمی گیرد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی و ساخت ماشین آلات و تجهیزات جدید که در مقایسه با وسایل گذشته دارای مزایا، قدرت و پیچیدگی بیشتری است، ساخت محصولات روانکار جدیدی که بتوانند جوابگوی نیاز ماشین آلات جدید باشند ضرورت یافته است.

بدیهی است شناخت و آگاهی از ساختار و کارکرد این محصول، مصرف کنندگان را در استفاده بهینه و مفیدتر از این محصول یاری می رساند. ساختار گریس ماده ای است ژلاتینی به صورت جامد و یا نیمه جامد که از یک ماده روانساز (روغن های معدنی یا سنتتیک) و یک پرکننده (Thickener) معدنی یا آلی، تشکیل یافته است. این ماده در مکانی مورد استفاده قرار می گیرد که نتوان از روانکارهای دیگر با غلظت کم (روغن ها) استفاده کرد مانند چرخ دنده های صنعتی، یاتاقان های بزرگ، فلکه ها و نظایر آن.

این ماده مانند روغن ها به منظور کاهش اصطکاک بین دو قطعه در پایین ترین میزان ممکن، مورد استفاده قرار می گیرد. از مهم ترین مزایای کاربرد گریس کاهش دفعات روانکاری، سهولت استفاده، چکه نکردن در زمان کارکرد و چسبندگی بهتر را می توان نام برد.

تنوع روغن و ماده تلغیظ کننده باعث شده است تا انواع مختلف گریس با کارایی گوناگون ساخته و عرضه گردد. در مجموع گریس ها برحسب نوع روغن بکار رفته در آن ها به دو دسته (معدنی و سنتزی) طبقه بندی و هر دسته براساس نوع تلغیظ کننده به شرح زیر تقسیم بندی می گردند.

طبقه بندی گریس براساس تغلیظ کننده

پایه معدنی (صابونی): 1) ساده 2) مخلوط 3) کمپلکس.

پایه سنتزی (غیرصابونی): 1) آلی 2) معدنی.

توجه: از میان طبقه بندی فوق، گریس هایی که در خودرو کاربرد دارند مورد بررسی قرار داده و توضیحات لازم و مورد نیاز، برای شناخت بیشتر از گریس ارائه می گردد.

گریس را با پایه صابونی آن نامگذاری می کنند. در زمان پخت، الیاف و یا رشته های صابونی (Fibers) در داخل روغن تشکیل یافته و حالت ژلاتینی به آن می دهد. این الیاف به چند گروه طبقه بندی شده اند که عبارتند از: الیاف کوتاه، الیاف بلند، الیاف کره ای و الیاف ریش ریش. طول این الیاف بسته به ساختار رشته ای از یک تا صد میکرون تغییر می کنند. در نوع بافت کره ای قطر آن از 0.8 تا 0.12 میکرون اندازه گیری شده اند. برای مطالعه بر روی ساختار گریس از میکروسکوپ الکترونیکی و فیلمبرداری اشعه X و نور پلاریزه استفاده می شود. هر چه نسبت طول الیاف به قطر آن بیشتر باشد، گریس قوام بهتری دارد. ساختار این الیاف یکی از عوامل عمده اختلاف میان انواع گریس هاست. در میان انواع مختلف پرکننده های گریس صابون کلسیم (گریس های کاپ، شاسی)، صابون سدیم (RBB، فایبر یا نام تجاری آن والوالین)، صابون لیتیم (مالتی، ماهان)، صابون غیرآلی (گریس نسوز، بنتون) و صابون آلومینیوم از مهم ترین پرکننده های گریس محسوب می شوند.

صابون سدیم دارای الیاف بلند و درهم است. آب، صابون گریس کلسیم را ثابت کرده و نوع الیاف آن کوتاه و پیچشی است. الیاف صابون گریس های پایه لیتمی کمی بلندتر با پیچش بیشتر بوده ولی آن قدر کوتاه است که ساختار نرمی را بوجود می آورد. آنها دارای شکل مار پیچ بوده و به خوبی در داخل یکدیگر پیچیده اند. این الیاف بسیار کوتاه تر از صابون گریس پایه سدیم هستند. ساختار برخی گریس ها به صورت دانه ای بوده و این عامل باعث نرمی بسیار آن می شود.

قوام گریس بستگی به نوع کریستال ها دارد، پس از انجام عمل پخت، تشکیل کریستال ها متوقف و یا برای مدتی ادامه خواهد یافت. در هر دو مورد کنترل حرارت عامل بسیار موثری در تشکیل آن است. اگر کریستال ها به صورت های فشرده، متفرق، گسترده و یا چسبیده بهم باشند، ساختارهای متفاوتی را به وجود می آورند. برخی از گریس ها به علت ریز بودن کریستال های آن بسیار شفاف هستند.