سیستم ترمز در خودروهای سبک امروزی معمولا هیدرولیکی میباشد، یعنی با فشار مایعات کار میکند. هنگامی که راننده پدال ترمز را در این خودروها فشار می‌دهد، جریان روغن ترمز به سمت لنت‌های ترمز حرکت کرده و آنها را به دیسک می‌چسباند.
روغن ترمز یک ماده ی غیر قابل تراکم است که در لوله های سیستم ترمز خودرو در جریان است، که نیروی وارد شده بر روی پدال ترمز را به روتورهای ترمز ها در 4 چرخ خودروی شما منتقل می کند. این فشار به چرخ های انتقال داده می شود و در نهایت باعث کاهش سرعت و یا توقف خودروی شما می شود.
در ترمز های هیدرولیکی روغن ترمز نقش مهمی را ایفا میکند چرا که علاوه بر روانسازی، در دفع حرارت و رطوبت نیز موثر است و موجب طول عمر قطعات سیستم ترمز میشود.
انواع روغن ترمز
روغن ترمز بر دو پایه تولید میشود :
بر پایه سیلیکون، در اتومبیل هایی که فاقد تکنولوژیABS هستند بکار میرود.
بر پایه گلیکول، معمولاً در وسایل نقلیه با سیستم‌های ترمز ABS به کار میروند. روغن ترمز مبتنی بر گلیکول توسط دپارتمان حمل و نقل (DOT) از 1تا5 رده بندی شده است. که نشان دهنده ی نقطه جوش این روغن است.
رده بندی روغن ترمز بر اساس استاندارد DOT
سیستم نام‌گذاری روغن ترمز خودروهای سبک DOT نام دارد که کوتاه شده عبارت (Department of Transportation) است و به وزارت حمل و نقل ایالات متحده اشاره دارد. روغن ترمزهای موجود در بازار از DOT1 تا DOT5 طبقه‌بندی می‌شوند که انواع DOT1 و DOT2 مختص خودروهای قدیمی و انواع DOT3، DOT4 و DOT5 مربوط به خودروهای جدید هستند. برای سیستم ترمز اکثر خودروهای موجود در بازار از روغن ترمز DOT3 یا DOT4 استفاده میشود. نوع روغن ترمز با استفاده از رنگ آن قابل شناسایی است.
روغن ترمزهای DOT1 و DOT2
این روغن ها برای خودروهای قدیمی بکار میروند که البته امروزه دیگر تولید نمیشوند و به سختی میتوانید آنها را در بازار پیدا کنید.این روغن ها دارای نقطه جوش پایینی هستند و کاربردی نمیباشند.
روغن ترمز DOT3
این نوع روغن پراستفاده ترین روغن موجود در بازار میباشد چرا که در بسیاری از خودرو های قدیمی ، نیمه مدرن و مدرن کاربرد دارد. درجه جوش روغن ترمز DOT3 برابر با 205 درجه سانتی‌گراد است و حداقل دمای آن نیز در حدود 140 درجه سانتی‌گراد برآورد میشود.
روغن ترمز DOT4
این روغن بیشتر برای خودروهای اروپایی کاربرد دارد. روغن ترمز DOT4 به طور معمول رنگ کهربایی دارد. نقطه جوش خشک روغن ترمز DOT4 بیشتر از DOT3 بوده و حدود 230 درجه سانتی‌گراد است و نقطه جوش مرطوب آن نیز 155 درجه سانتی‌گراد برآورد میشود. همچنین موادی که به این روغن اضافه می‌شوند، در کاهش خوردگی و پوسیدگی قطعات ترمز موثر هستند. همچنین امکان مخلوط کردن روغن ترمز DOT4 و DOT3 وجود دارد، هرچند این کار تاثیری در بهبود فرآیند سیستم ترمز نخواهد داشت.
روغن ترمز DOT5
روغن ترمز DOT5 نوع پیشرفته‌تری از DOT3 محسوب میشود که درجه جوش خشک آن به 260 درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا کرده است. نقطه جوش مرطوب این روغن نیز 180 درجه سانتی‌گراد برآورد میشود. این روغن قادر به جذب رطوبت نیست و در صورت تماس با آب، ترکیبی همانند کف تولید میکند. این ترکیب برای سیستم ترمز خودروهای معمولی مضر است و به خصوص سامانه ضدقفل را دچار مشکل خواهد کرد. از این رو استفاده از روغن ترمز DOT5 تنها در برخی اتومبیل‌های خاص مجاز است. روغن ترمز DOT5 علاوه بر مشکلات ساختاری، قیمت بالایی نیز دارد و امکان مخلوط کردن آن با انواع دیگر روغن ترمز فراهم نیست.
زمان تعویض روغن ترمز
در گذر زمان، روغن ترمز با جذب رطوب هوا و آلودگی های موجود فاسد شده و دیگر قابل استفاده نخواهد بود و نیاز است که سرموعد آن را تعویض کرد. بیشتر متخصصان معتقدند باید هرسال یا هردوسال یکبار روغن ترمز را تعویض کرد. هر 50 هزار کیلومتر یکبار نیز لازم است این عمل انجام شود.
علائم کاهش سطح روغن ترمز
- روشن شدن چراغ هشدار ترمز
- سفت شدن پدال ترمز
- بروز مشکل در ترمز گرفتن
- صداهای نامتعارف از سیستم ترمز
راهنمای تعویض روغن ترمز
توصیه میشود حتما برای اینکار به مراکز مجاز و مکانیک های ماهر مراجعه نمایید اما اگر قصد دارید خودتان تعویض روغن ترمز را انجام دهید مراحل زیر را انجام دهید. توجه داشته باشید سیستم ترمز بسیار حساس است و اشتباه در اجرای تعویض روغن ترمز و صحیح سوار نکردن سیلندر آن ممکن است باعث بروز تصادف شود.
مراحل تعویض روغن ترمز
- موتور خودرو را خاموش کرده و اجازه دهید کامل سرد شود.
- از یکی از دوستان خود کمک بگیرید تا به شما در اجرای این کار کمک کند.
- درب مخزن روغن ترمز را باز کنید.
- با استفاده از دستگاه ساکشن ( مکش دستی) مایع ترمز کهنه را خارج کنید. البته هنوز مقداری روغن ترمز کهنه در سیستم وجود دارد که باید کاملا تخلیه شود.
- زیر ماشین را جک بزنید و چرخ جلو را باز کنید.
- کمی روغن ترمز داخل مخزن بریزید و شیر تخلیه یا همان شیر هواگیری (سیلندر ترمز) را باز کنید.
- از دوست خود بخواهید پدال ترمز را فشار دهد تا روغن ترمز کهنه از سیستم خارج شود. فقط مطمئن شوید که مایع ترمز در ظرفی که از قبل تهیه کردید جمع آوری شود تا آسیبی متوجه محیط زیست نشود. بهتر است قبل از اینکه دوستتان پای خود را از پدال ترمز ور دارد، پیچ سیلندر را ببندید تا هوا وارد سیستم نشود.
- این کار را چندین بار انجام دهید تا زمانی که روغن ترمز کهنه کامل تخلیه شود و روغن جدید که اضافه کردید از سیلندر (دریچه هواگیری) تخلیه شود. به محض مشاهده تخلیه روغن جدید سریعا پیچ شیر هواگیری را بسته و چرخ را دوباره سوار کنید.
- میزان مورد نیاز روغن ترمز جدید به مخز اضافه کنید و درب مخزن را ببندید.
- موتور را روشن کرده و قبل از شروع به حرکت چندین بار پدال ترمز را فشار دهید تا از پر شدن آن مطمئن شوید.
- در جایی خلوت ترمز را چک کنید تا از عملکرد صحیح آن اطمینان پیدا کنید.
در پایان این مطلب لازم است چند نکته را درباره روغن ترمز به عرض شما برسانیم.
- روغن ترمز مایعی سمی و خطرناک است و ممکن است باعث آسیب به رنگ بدنه شود. در صورت تماس با بدنه باید سریع شسته شود.
- حتما روغن ترمز را از دسترس کودکان دور نگه دارید.
- در صورت تعویض روغن ترمز، روغن ترمز قدیمی را در ظرفی بریزید و اجازه ندهید که محیط زیست آلوده شود.
- آب ضد روغن ترمز می باشد برای شستن قطعه آغشته به روغن ترمز با آب بشورید.
- روغن ترمز زرد و ابی نباید به جای همدیگر استفاده شود.
- روغن ترمز باید بعد از مدتی کارکرد تعویض شود.
- روغن ترمز به جای روغن کلاج نیز استفاده می شود.
مطالب دیگر :