اهمیت شمع در موتور
همانطور که قبلا اشاره کرده بودیم، موتور های احتراقی نیاز به سه عامل مهم برای روشن شدن دارند که یکی از آنها جرقه میباشد. ایجاد این جرقه برعهده قطعه ای به نام شمع موتور میباشد. این قطعه به حدی مهم است که درصورت بروز نقص در عملکرد آن موتور روشن نشده و خودرو حرکت نمیکند.
شمع برای ایجاد جرقه موردنیاز موتور انرژی خود را از باتری تامین میکند. هرچه این جرقه قوی تر باشد احتراق بهتر شکل میگیرد. به بیان دقیقتر شمع انرژی الکتریکی باتری را به محفظه احتراق رسانده و با مشتعل کردن مخلوط سوخت و گاز درون این محفظه، انرژی گرمایی مورد نیاز خودرو را تولید میکند. شمع برای ایجاد جرقه در محفظه احتراق بالای سیلندر و روی سرسیلندر قرار میگیرد. برای هر سیلندر یک یا دو شمع استفاده میشود.شمع باید متناسب با موتور و نیاز خودرو انتخاب شود در غیر این صورت به دلیل جرقهزنی بیش از حد دچار فرسایش شده و کارایی خود را به زودی از دست میدهد. همچنین خوب کار نکردن شمع موجب احتراق ناقص درون موتور و استهلاک دیگر قطعات خودرو میشود.
اجزای تشکیل دهنده شمع
بااینکه شمع اندازه کوچکی دارد اما دارای بخش های متعددی است که عبارتند از :
عایق چینی
این عایق از جنس اکسید آلومینیوم یا آلومین است با یک لایه لعاب شیشهای به عنوان پوشش خارجی. این لایه خارجی که به رنگ سفید روی شمع دیده میشود از جذب آلودگی توسط عایق جلوگیری کرده و منافذ آن را کامل میپوشاند. عایق به شمع در برابر فشارها و حرارت بالایی که با آن مواجه است استحکام لازم را میدهد. عایق در برخی از شمعها قابلیت جدا کردن دارد که به این نوع شمعهای دو تکه میگویند.
بدنه شمع
بدنهی شمع که از جنس فولاد است شمع را روی سیلندر محکم نگه میدارد. بالای آن آچارخور و پایینش رزوه یا پایه شمع وجود دارد. بین بدنه و سرسیلندر از واشری جهت عایقبندی و جلوگیری از نفوذ مخلوط سوخت و هوا به بیرون از سیلندرها استفاده میشود.
ترمینال شمع
بالاترین قسمت بدنه شمع و بخشی که از عایق بیرون میزند همان ترمینال شمع است. این بخش به وایر متصل میشود و ناقل قوی الکتریسیته است. ترمینال در برابر زنگزدگی مقاومت بالایی دارد.
پایه شمع
این بخش از شمع که رزوه نیز نامید میشود به سر سیلندر متصل شده و روی آن بسته میشود به طوری که با محفظه احتراق هم سطح باشد. در صورت بلند یا کوتاه بودن بیش از حد این پایه، شمع دچار خودسوزی میشود. شمعها از نظر اندازه و قطر پایه به دو دسته پایه بلند و پایه کوتاه تقسیم میشوند که با توجه به موتور و سرسیلندر هر خودرو مورد استفاده قرار میگیرند.
الکترود مثبت
این بخش که الکترود مرکزی شمع نیز نامیده میشود در وسط چینی واقع شده و از آلیاژهای فولادی مانند فولاد-نیکل، فولاد-کروم یا فولاد-منگنز ساخته میشود. این الکترود در معرض حرارت بالایی قرار دارد و به همین دلیل از آلیاژی ساخته میشود که در برابر حرارت مقاومت لازم را داشته باشد. گاهی این الکترود دو تکه ساخته میشود و در بین این دو تکه از یک مقاومت با جنس شیشهای مخصوص استفاده میشود که طول عمر شمع را بالا میبرد. به تازگی در شمعها از الکترود مرکزی با جنس مس پوشیده شده از نیکل کروم استفاده میشود که علاوه بر مقاومت حرارتی بالا، رسانای الکتریسیته خوبی است. بین الکترود مثبت و عایق چینی یک فاصله هوایی وجود دارد که فضای انبساط الکترود را فراهم میکند. الکترود مثبت، الکتریسیته را از ترمینال تا محفظه احتراق منتقل میکند.
الکترود منفی
این الکترود که الکترود کناری نیز نامیده میشود به بدنه یا پایه شمع وصل است. جنس آن آلیاژ نیکل-کروم است و به شکل زائدهای انتهای پایه و در اطراف الکترود مثبت دیده میشود. تعداد الکترود منفی در انواع مختلف شمع متفاوت است.
گپ
فاصله بین دو الکترود مثبت و الکترود منفی را گپ یا شکاف جرقه میگویند که بسیار دقیق اندازهگیری و تنظیم میشود. این فاصله براساس نیازهای موتور متفاوت است و در مناسب بودن شمع برای موتور نقش مهمی دارد. اما به طور کلی، هرچه فاصله گپ بیشتر باشد جرقهزنی بهتر صورت میگیرد.
(تصویری از یک شمع خراب درکنار شمع سالم)
طرز کار شمع خودرو به صورت خلاصه بدین گونه میباشد:
- انتقال جریان برق به شمع
- – یونیزه کردن مخلوط سوخت و هوا
- – جرقه زنی
شمع خودرو نیز یکی از قطعات مصرفی مهم میباشد که لازم است در هردوره تعویض گردد تا خودرو دچار نقص نشود. طبق نظر کارشناسان لازم است که هر 30هزار کیلومتر اقدام به تعویض شمع کرد.
مطالب دیگر: